NARBO

I.

NARBO

fil. Galatae, veterum Gallorum Rex, Narbonis conditor; sit fides penes auctores. Dupleix l. 2. c. 12. mem. Gall.

II.

NARBO

urbs, et colonia Galliae Narbonensis, cui nomen dedit, in ora, apud Atacis fluv. ostia (licet Plin. l. 3. c. 4. illam a mari 12. mill. pass. distare scribat) inter Montem Pessulanum ad Ortum, ac Tolosam ad Occidentem. Narbo Martius Plinio, quod co Caesar ex Martiâ legione colonos deduxerit. Aliis Civitas Atacinorum, Colonia Decumanorum, etc. A Romanis condita Olymp. 160. teste Polybiô, quâ illi ante reliquam potiti Galliam, maximi eam fecerunt. Vellei. Paterc. l. 1. c. 15. l. 2. c. 8. A Crasso, Iulio Caesare, ut dictum, Tiberio, etc. tertiâ vice civibus et privilegiis aucta: Sedes Proconsulum, Capitoliô, Amphitheatrô, Scholis municipalibus, thermis, aquaeductibus, etc. insignis; Vide infra: cuius proin cives aram Augusto dedicârunt. Baudrando nunc Narbonne, urbs Archiepiscopalis ampla et munita Occitaniae, ex Galliae antiquissimis, iuxta ramum Atacis fluv. manuductum alias a Romanis, et la Robine dictum, mill. pass. abora maris Mediterr. ut ipse Plin. scribit, 12. leuc. ab Helena in Boream, 10. a Carcassona in Meridiem, 15. a Monte Pessulano in Occasum, Ausonius de claris urbibus, Carm. 13. v. 1.

Nec tu Martia Narbo, silebere: nomine cuius

Fusa per immensum quondam provincia regnum

Obtinuit. ———— ————

Sidonius Apollin. Carm. 23.

Salve Narbo potens salubritate,

Urbe et rure simul bonus videri,

Muris, Civibus, ambitu, tabernis,

Portis, porticibus, forô, theatrô,

Delubris, Capitoliis, monetis,

Thermis, Arcubus, horreis, macellis,

Pratis, fontibus, insulis, salinis,

Stagnis, flumine, merce, ponte, pontô:

Unus qui venerere iure vivos

Laeneum, Cererem, Palem, Minervam,

Spicis, palmite, pascuis, trapetis, etc.

Vide et Martial. Prudent. Theodulph. Aimonium, etc. Visigothis obsidentibus, A. C. 435. a Comite Agrippino, qui Aegidii prosperam fortunam limis aspexerat oculis, dedita, A. C. 462. His a Saracenis erepta, A. C. 732. recuperata a Carolo Martello, suos Vicecomites et Duces habuit, donec coronae unita est. Coeterum Ecclesia Narbonensis splendida et vetusta admodum, Metropolitae sedes, a Constantini M. tempore, A. C. 309. Proconsul Sergius, a Paulo Apostolo conversus primus eius Praesul creditur. Templum habet organis et picturâ Lazari resuscitati celebre. Palatium Archiepiscopale olim Visigothorum Regum sedes fuit. Strabo, l. 14. Martial. l. 8. epigr. 72. Aimoin. l. 4. c. 57. Ammian. Marcellinus, Gregor. Tur. Eutrop. Papyrius Masson. descr. flum. Gall. et notit. Episc. Gall. Merula Geogr. l. 3. Iul. Caes. Scaliger de clar. Urb. Gall. Isac. Pontanus, Itiner. Gall. Narb. Elias Vinetus, Narbon. votum. Catel. Hist. Lang. etc. Hîc Concilia A. C. 589. 788. 994. 1227. ad absolvendum Comitem Foissaeum, Albigensium fidem amplexum, etc. Vide Morer. Dict. Histor. Valesio urbs pervetus et illustris Volcarum Tectosagum fuit, quo Porciô Marci1oque Consulib. deducta est Colonia Romana a Licinio Crasso Oratore anno Urb. Cond. 636. prima omnium in Gallia, post triennium quam Carthago extra Italiam prima deducta fuerat. Tum Colonia Narbo Martius a Romanis cognominari coepit, an a Marte, an a Martia decima legione, Decumanorum enim Colonia erat. Ciceroni pro Fonteio dicitur, Narbo Martius colonia nostrorum civium, specula populi Romani, ac propugnaculum istis ipsis nationibus (Gallorum) oppositum et obiectum. Eidem ibidem et in Bruto, vocatur Narbonensis Colonia. C. Iul. Caesar Dictator l. 3. c. 20. et l. 7. de bello Gall. c. 7. commemorat Narbonem, quo is iterum Coloniam misit et a Tiberio claudio Nerone, Tiberii Augusti Patre, deducendam curavit, teste Suetonio in Tiberio c. 4. quareab eo Colonia Iulia dicta est. In veteri monum. C. I. P. N. M. Iac. Sirmondus, Coloniam Iuliam Paternam Narbonem Martium interpretatur: Iosephus Scaliger in inscriptione marmoris Narbonensis vulgatâ, literis hisce C. I. P. C. N. M. bis ascriptis, Coloniam Iuliam Paternam Caium Narbonem Martium, designari ait. Ibidem effossô marmore A. C. 1566. Coloni colonaeque C. I. P. N. M. seu Coloniae Iuliae paternae Narbonis Martii, et ara Narbone in foro posita Imp. Caesari Divi filio Augusto, seu ara Nomini Augusti posita a plebe Narbonensi fuse memorantur. In nummo Tiberii Col. Narbo Mart. Decumanor. dicitur, etc. Strabo ad ostium Atacis lacusque Narbonensis Narbonem ponit, qui lacus Melae et Plinio Lacus Rubresus aut Rubrensis dicitur, vulgo l'estang de la Rubine. Ab Atace vero Coloni incolaeque Atacini, quoque appellati sunt. Clara urbs Ptolemaeo, Emporium Narbonis Straboni ac Stephano, quo ut et Massiliam e Britannia Insul. stannum per Galliam equis convehi solitum fuisse, scribit Diodorus Siculus Histor. l. 4. Ausonius quoque in Narbone, clararum Urbium 12. ex Oriente, ex Africa, ex Hispania, ex Sicilia et toto Orbe classem seu cataplum huc appulisse, narrat. Fuit ita Narbo Martius, primum Volcarum Tectosagum urbs, dein Atacinorum Decumanorumque Colonia, demum Septimaniae seu provinc. Narbonensis primae clarissima

Metropolis ac caput: quam Arax e Pyrenaeo monte demissusus, navigabilis amnis, attingit,

olim spatioso admodum lacu Rubreso vel Spinianensi acceptus et in mare emissus: Sed is hodie lacum minime permeans fossae per Narbonem ductae, vulgo Robinae, immittiturur et in mare ad 7. ab urbe milliare effunditur. Circa urbem Bebryces quondam, a quibus bithynia Bebrycia dicta, ad mare habitâsse, colligimus ex Marciano in Galliae periplo. Hinc et Rufus Festus Avienus, in Orae marit. libro post Pyrenaeum iugum et amnis Ruscinonis ostium, regionem Sardonum describit, subicitque.

———— ———— Gensque Bebricum prius

Loca haec tenebat: atque Narbo civitas,

Erat ferocis maximum Regni caput.

Silius l. 3, v. 440. etiam a Pyrene Bebrycis Regis filia, Pyrenaeis montibus nomen impositum, contendit. Capitolium hic, praeter alia Romanorum opera, quorum nulla amplius reliqua sunt vestigia, ex marmore fuit egregium, quod tamen similiter suâ aetate non durâsse, scribit Ausonius. Tamen in Actis concordiae A. C. 1251. initae inter Guilielmum loci Archiepiscop. et Amalricum Vicecomitem seu Proconsulem urbis, Dominus Vicecomes Capitolii civitatis Narbonensis a Bertrando de Capitolio recognitionem recepisse et illud emisse ab eodem, dicitur. Annô quoque 1056 questus legitur Guifredus Archiepiscop. quod Bernardus Berengarius Vicecomes Civitatis Auferret ei ipsum Capitolium. Petrus Archiepiscop. de Amalrico Vicecom. A. C. 1242. conquestus est, quod per vim occupasset medietatem tincturae pannorum granet, et medietatem monetae; querum alterum ad baphium Narbonense, alterum ad monetam ibi olim percuti solitam pertinet. In Notit. enim Imper. Procurator baphii Narbonensis memoratur, obglastum infectorum cortinis utile. Nec Capitolium autem solum, sed etiam portam Regiam, et portam Aquariam, cum suo quamque castro, portam Episcopalem et portam Bisbali, praeter coeteras; item Palatium novum: Turrim Mauricam, a Mauris, qui cam aliquandiu tenuerunt aut quibus fuit opposita, dictam, et castrum Amalrici, Narbone fuisse, docent contentiones, inter Archiepiscopos et Vice Comites Narbonenses, A. C. 1056. 1242. 1250. 1251. et 1252. In veterib. Notitiis provinciar, et civitatum. Galliae Metropolis Civitat. Narbonensium vocatur, et ponitur in provinc. Narbonensi prima, mater et caput Urbium: Postque ademptam sibi Tolosam et in Metropolim evectam, 10. habet Episcopos Suffragantes, Carcassonensem, Biterrensem, Agathensem, Leutevensem, Magaionensem, Nemausensem, Uceciensem, Elenensem, S. Pontii Tomeriarum etc Electensem. De Ecclesiae huius Archidiaconis, ac locis ad dioecesim illius pertinentibus. Vide infra Populi Narbonenses, quos ob Gothos fortiter repulsos a moenibus, celebrat Sidonius, Narbonem nuper Martium factum propterea dictitans. Narbonense mare Straboni, vocatur Mare Gallicum, ante provinciam Narbonensem: quemadmodum fortunatus Mare Rotomagense vocat Oceanum Gallicum, in quem Sequana effluit a vicina et clara Urbe Rotomago. Vide Vide Hadr. Vales. Notit. Gall. Hornio haec sedes Gothorum fuit postquam ex Italia primum migrârunt, duce Araulpho, in Galliam Narbonensem sive Provinciam, A. C. 411. a quibus tum totus ille tractus Land-Gothia, i. e. regio Gothorum vel gothlandia, appellatus est: quae vocabula, progressu temporis, corrupta sunt in Languedociam et Cataloniam. Sic Narbona sedes West-Gothorum Occidentalium aliquandiu fuit. Ex Narbonensi postmodum Gallia, Walliae Regis auspiciis, in Aquitaniam seu Vasconiam se effuderunt, ubi Tolosa Regnisedes facta, circa A. C. 417. Inde in Hispaniam progressi sunt. Theuderico Rege circa A. C. 429. et toleti sedes fixa. A quo tempore West-Gothorum seu Gothorum Reges perpetuum Flavii cognomen assumpserunt, tandem totâ Hispaniâ potiti, sub Flavio Recaredo seu Richardo, A. C. 585. qui, quod Gothorum Regum primus Orthodoxus fuisset, primus Hispaniae Regum Catholici nomen obtinuit. Complectebatur itaque Regnum hoc Gothorum Aquitaniam et Galliam Narbonensem, totam insuper Hispaniam et magnam praeterea Africae Tingitanae seu Mauritaniae partem, et sub generali Gothiae seu West-Gothiae nomine, Gothiam Gallicam, Gothiam Hispanicam et gothiam Transmarinam continebat:

donec sub ultimo Rege Roderico a Mauris destructum est, A. C. 713. Vide Georg. Hornium Orb. Imp. p. 158. et seqq. ECCLESLAE NARBONENSIS ARCHIDIACONI. Archidiaconus maior Narbonensis. Archidiaconus Corbariensis, cui nomen dedit Vallis Corbaria palatium, in App. Chron. Fredegarii memoratum, prope Birram fluvium; vulgo Corbiere: unde montes proximi le montaignes de Corbiere dicuntur. Archidiaconus Redensis, a Redis oppido Theodulfo celebrato, unde Comitatus et pagus Redensis dicitur, le Rasez, Electam et castrum Limosum continens. Archidiaconus Fenolletensis, cuius sedes fuit Fenolletum, vulgo Fenoullet. Ex actis apud Narbonam in Eccl. BB. Martyrum Iusti et Pastoris A. C. 1260. sub Ludov. VIII. LOCA AD DIOECESIM NARBONENSEM SPECTANTIA. Caput stagni Capestan. Castellum Maurum Castel Maure. Iuncariae, Ionquieres. Leucata Leucate. Liciniacum Lesignan. Mons Pensatus Mont Pesat. Narbo, Metropolis. Palma la Palme. Petriacum, in pago Minervensi Peyriac de Minerbois. Podium Soricarum Puy Serguier. Ripa Alta Ribaute. Revi Rieux. Rufiacum Rofiac. Villa Sicca Villeseque.